De tijd verandert, maar de bijsluiter niet

De bijsluiter: een belangrijke bron van informatie voor de gebruiker van een geneesmiddel. Vaak wordt de tekst echter niet begrepen, of blijft het vernuftig opgevouwen papiertje ongelezen in het doosje achter. Dat leidt tot therapieontrouw, gevaarlijke situaties en op landelijk niveau verspilling van zorgbudget.

De bijsluiter bevat voor medicijngebruikers essentiële informatie over hun geneesmiddel, zoals de dosering, of er bijwerkingen bekend zijn, en hoe het geneesmiddel moet worden bewaard. De tekst is wettelijk verplicht en wordt dan ook streng gecontroleerd door het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen (CBG). Daarnaast wordt het toezicht op geneesmiddelenpromotie door de CGR mede afgemeten aan de bijsluiter.

Therapieontrouw
Al deze eisen maken van een bijsluiter een lange, moeilijk leesbare tekst. Dat is een hele kluif voor sommige medicijngebruikers, die te kampen hebben met onvoldoende cognitieve capaciteiten of een taalbarrière. Wetenschappelijk onderzoek laat zien dat in sommige gevallen bijna de helft van de volwassen medicijngebruikers niet snapt wat er op het doosje of in de bijsluiter staat. Nederlands vervolgonderzoek wijst uit dat dit percentage bij immigranten zelfs nog hoger ligt. Dat kan leiden tot het bewust of onbewust verkeerd gebruiken van een geneesmiddel, oftewel therapieontrouw.

Volgens het rapport ‘Therapietrouw: van ervaren belang naar gedeeld belang’, geschreven in opdracht van het ministerie van VWS, is ruim een derde van de medicijngebruikers niet trouw aan de voorgeschreven therapie. Dit is een ontwikkeling die zijn weerslag heeft op het zorgbudget: een verhoging van de therapietrouw, waaraan het lezen en begrijpen van de bijsluiter bijdraagt, zou daarom een kostenbesparing van maximaal 2,4 miljard euro kunnen opleveren.

Alternatieven
Vanwege die mogelijke besparing zijn verschillende partijen, waaronder enkele startups, van mening dat het tijd wordt om de bijsluiter eens onder de loep te nemen. Het CBG heeft de handschoen opgepakt en publiceert bijsluiters tegenwoordig digitaal. Daarnaast deed het college eerder dit jaar een oproep om patiëntinformatie eenduidiger te maken door bijsluiters voor zelfzorgmiddelen met elkaar in overeenstemming te brengen. Andere, totaal nieuwe concepten steken echter ook de kop op, zoals de Beeldsluiter, ontwikkeld door de organisatie Kindermedicijn. Deze geanimeerde bijsluiter is voorzien van beeld en geluid, zodat de informatie efficiënter wordt overgebracht dan op de klassieke manier. De startup Zorganimaties introduceerde onlangs de Kijksluiter, die zich nog in de conceptfase bevindt. Hiermee wordt een bijsluiter als animatie samengevat in verhaalvorm. De Kijksluiter gaat nog een stap verder dan de Beeldsluiter: etniciteit en taal van de personen in de animatie zijn per gebruiker aan te passen.

Urgentie
Hoewel de eerste stappen naar versimpeling van de bijsluiter zijn gezet, zal het nog lang duren voor er werkbare alternatieven zijn. De bijsluiter op zichzelf zal niet snel verdwijnen: wettelijk is er een document nodig waarin alle informatie over een geneesmiddel staat beschreven. Maar de besparing die door het verhogen van de therapietrouw kan worden behaald is zo groot, dat het in het belang van alle betrokkenen is om de informatie van een geneesmiddel zo goed mogelijk over te brengen op de patiënt. Voorlopig blijft de bijsluiter er dus nog wel even, al is het waarschijnlijk met aanvullingen op de huidige vorm.

Bron: Ministerie van VWS, Axon

Dit artikel verscheen op 17 juni in de kennisdatabase van Axon Healthcare.